дейм
61босада — (Қ орда: Сыр., Жал.) белгі, қарауыл. Аттардың шауып келетін жерін б о с ад а дейміз Қ орда., Сыр.) …
62бұралқы түйе — Қ орда., Шиелі) иесі белгісіз, бөтен келеге қосылып кеткен, не келеге қосылмай, не одан ұзамай, қара іздеп жүрген түйе. Осы бір түйенің біздің фермада жүргеніне 2 3 ай боп кетті. Өзі, сірә, б ұ р а лқ ы т ү й е ғой деймін. «Б ұ р а л қ ы т ү й е… …
63дарғы — (Монғ.; ҚХР) бастық, басшы. – Е, е. Бәсе. Бұл д а р ғ ы л а р ғ а не болды, бүйтпесе керек еді деймін кеп (М. Құрман., 45). Біздің д а р ғ ы н ы көрген жоқсың ба? (Монғ.). [Монғолша дарга бастық, нарийн бичгийн дарга хатшы, секретарь (Монғ. қаз.… …
64дегдар — (Тау., Қош.; Рес., Орын.; Маң., Маңғ.; Қ орда: Арал, Қаз.; Сем., Ақс.) асыл, өте жақсы, ерекше, тәуір. Ол бір д е г д а р тұқым, әкесі де д е г д а р кісі болушы еді (Сем., Ақс.). Мына ат бір д е г д а р мал ма деймін, науадан кір суды ұрттап… …
65дәйлін — (Шығ.Қаз., Ү Н.) тұлып. Серкені бітеу сойып терісінің аузын буа салады, соны д ә й л і н дейміз (Шығ.Қаз., Ү Н.) …
66дәнге шығу — (Маң.: Маңғ., Шевч.) дәннен өну, дәннен көктеп өсу. Д ә н г е ш ы ғ ат ы н шөпті өлі шөп дейміз. Өлі шөп жазда ерте қурайды. Мал күзде өлі шөптің сөгін жейді (Маң., Маңғ.). Маңғыстауда жергілікті халық шөпті дәнге шығатын, тамырға шығатын шөп деп …
67долаң — (Қост.: Жанг., Торғ., Об.; Көкш.) 1. топас (адам туралы). Сенің айтып отырғаның – бір д о л а ң адам ғой деймін (Қост., Жанг.). 2. қолапайсыз, икемге көнбейтін. Анау өгіз д о л а ң мал – бұрылуының өзі қиын (Қост., Об.). Ол д о л а ң адам еді… …
68дудан — (Маң.: Маңғ., Шевч.) шөлді жерде тіршілік ететін дуадақ тәрізді құс. Д у д а н д ы біз құл құс дейміз (Маң., Маңғ.). Бұл сөздің түбірі дуадақ сөзімен бір болу керек. қ. дуалақ …
69душарына келу — (Маң.: Маңғ., Шевч.) маңдайына жазу, талайына кездесу. Осы бейнетті құдайдан тілеп алды деймісің, д у ш ар ы н а к е л с е не қайран қылсын (Маң., Шевч.) …
70дүбірән — (Сем., Абай) бұзау, тайынша. Мынандай ересек бұзауды біз д үб і р ә н дейміз (Сем., Абай) …
