дейм
71дүр — 1 (Жамб., Жуа.; Сем.: Ақс., Көкп., Шұб.) шебер, маман. Д ү р екенсің дүрілдеген ақынның бірі екенсің (Жамб., Жуа.). Ақсуат ауданының Калинин колхозында әңгімеге д ү р шалдар көп (Сем., Ақс.) 2 1. (Тау., Қош.; Монғ.) бөспе, мақтаншақ. Біз оны д ү… …
72дыбыл — (Маң.: Маңғ., Шевч.; Ақт.: Ойыл, Ырғ.) дыбыс, дабыл. Есікті ептеп ашсам, үйде біреудің д ы б ы л ы шығады (Ақт., Ойыл). Олар көтеріліс жасаған елдің д ы б ы л ы н а н қорқып Ырғызға келді (Ақт., Ырғ.). Осы қойшының д ы б ы л ы көп шығады, соған… …
73ерада — (Қост., Жанг.) мақсат, мұрат. Өзімнің е р а д а м а жетсем, осы демалысымда Алматыға барып қайтсам деймін (Қост., Жанг.) …
74ерлеу — (Ақт., Ойыл; Орал, Жән.) ерттеу. Ол аттар е р л е у л і тұр деймісің, ер ап шық үйден (Ақт., Ойыл). Аттың арқасын суық сумен жу да жақсылап е р л е (Орал, Жән.). қ. егерлеу …
75әбі-тәбі — 1. (Талд., Ақсу; Жамб., Жам.) жуан да емес, жіңішке де емес, орташа [нәрсе]. Үйге салатын ағашты ә б і т ә б і болса, матша дейміз (Жамб., Жам.). Қай дүниеде тұрғаны белгісіз, ә б і т ә б і алакүлік халде... селк етіп бойын жинап алды (Д. Досж.,… …
76әмәнда — (Рес., Орын.; Қост., Жанг.; Монғ.) ылғи, әр уақытта. Ат арба қолымызда ә м ә н д а бола берер деймісің (Рес., Орын.). Сен өзің, ә м ә н д ә тыныш жүрмейсің (Қост., Жанг.). Яғни айтыс ә м ә н д а мұңды жандар арасында болып қойған жоқ (Монғ. қаз.… …
77жалпылдауық — (Алм.: Шел., Жам.; Қарақ.) жануы, сөнуі тез, жылыту қуаты шамалы отын. Қоға, қамыс тәрізді отындарды ж а л п ы л д а у ы қ дейміз (Алм., Шел.) …
78жам — 1 1. (Шымк.: Қызылқ., Шәу.) табақ, ыдыс. Ет салатын шұңғылдау ыдысты ж а м дейміз (Шымк., Қызылқ.). 2. (Шымк.: Түлк., Сайр.; Жамб., Жам.; Қ орда, Қарм.) леген, шылапшын, кірлен. Ж а м д ы тамға енгізіп қой (Шымк., Сайр.). Ж а м қайда? әкел,… …
79жастық — 1 Қ орда., Арал; Орал, Казт.; Ақт.: Ойыл, Ырғ.; Түрікм.: Красн., Ашх., Мары, Таш.) екі кісілік үлкен жастық. Екеуіне бір ж а с т ы қ берсеңші Қ орда., Арал). Мынау үлкен жастықты – ж а с т ы қ, ал кішкене бір кісілік жастықты – көпшік (қ.) дейміз …
80жасыт — (Тау., Қош.; Монғ.) жасты, құрдас. Сен екеуің ж а с ы т шығарсыңдар деймін (Тау., Қош.). Ал әжем болса оның қызы Саинбиләгтің менімен ж а с ы т екенін, оның ерке екенін айтып жақтырмайтын (Д. Нав., Тау құп., 90). Сақаба мен Төрбек екеуі ж а с ы т …
